Wat is dwang?

Kinderen en jongeren met een dwangstoornis zijn voortdurend angstig, wassen bijvoorbeeld constant hun handen omdat ze bang zijn ziek te worden. Als een gewoonte is uitgegroeid tot obsessief gedrag dat dagelijks veel tijd opeist, dan is er sprake van dwangmatig handelen. Ongeveer één op de 400 kinderen en jongeren in Nederland heeft last van een dwangstoornis. Dwang is een vorm van angst en kan erfelijk zijn. Daarnaast kunnen één of meerdere nare gebeurtenissen de oorzaak zijn van de ontwikkelde dwangstoornis.

Kenmerken van dwang

• Een dwangstoornis gaat vaak samen met somberheid, een gedragsstoornis of ADHD.
• De dagelijkse routine niet kunnen uitvoeren wegens voortdurende dwanghandelingen.
• Niet onbezorgd kunnen genieten/controle los kunnen laten en voortdurend stress ervaren.
• Opzien tegen sociale activiteiten omdat dwanghandelingen in de weg staan.

Voorbeelden van dwang

Een voorbeeld van dwang is de gedachte om ziek te worden bij het schudden van een hand van een ander. Deze dwanggedachte kan leiden tot een dwanghandeling. Vaak is dit het onmiddellijk wassen van de handen. Daarbij gaat het kind of de jongere het handen schudden zo veel mogelijk uit de weg. Een ander voorbeeld van een dwanggedachte is het sluiten van de deur op een bepaalde manier. Hierbij kan de angst aanwezig zijn dat er anders ‘s nachts in hun slaap iets ergs zal gebeuren met hunzelf of naasten.

Mogelijke behandelingen van dwang

In overleg met kind/jongere (en ouder(s)/verzorger(s)) inventariseren wij welk behandelaanbod het beste aansluit bij de hulpvraag. Hierbij maken we gebruik van wetenschappelijk onderbouwde behandelmethoden. 

Meestal bestaat de behandeling voor dwang uit:

• Psycho-educatie: een combinatie van uitleg aan ouder(s)/verzorger(s), school en kind/jongere over de classificatie dwang;
• Cognitieve gedragstherapie (individueel of in groepsverband);
• Ouder-/verzorgerbegeleiding.

Daarnaast zijn aanvullende behandelmogelijkheden inzetbaar, waarbij steeds per kind/jongere geïnventariseerd wordt wat het beste aansluit bij de specifieke hulpvraag.

Waarom dwang behandelen?

Bij kinderen en jongeren met een dwangstoornis biedt cognitieve gedragstherapie (CGT) uitkomst. Leren relativeren van dwanggedachten, ontspannings- en ademhalingstechnieken, indien wenselijk of noodzakelijk in combinatie met medicatie die wordt voorgeschreven en gemonitord door onze kinder-/jeugdartsen. De behandeling kan helpen om de kwaliteit van leven van kind en gezin te verbeteren en om toekomstige problemen te voorkomen.

Wanneer gaat controle willen hebben over in dwang?

De controle willen hebben is eigenlijk een vorm van angst. Als het kind of jongere bijvoorbeeld bang is dat er iets ergs gebeurt als ze de handeling niet uitvoeren, dan kan het duiden op een dwangstoornis.

Dwangmatige persoonlijkheidsstoornis

Dwangstoornis wordt vaak verward met een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis. Kinderen en jongeren met een dwangmatige persoonlijkheidsstoornis hebben doorgaans juist niét de neiging rituele handelingen uit te voeren zoals zeer vaak handen wassen of telkens controleren of de deur op slot zit, terwijl dit een zeer specifiek kenmerk is van een dwangstoornis. Kinderen en jongeren met dwangmatige persoonlijkheidsstoornis streven vooral naar perfectionisme en ervaren spanningen als dingen in het dagelijks leven niet gaan zoals ze van tevoren dachten of hoopten.

Sam (16 jaar) wilde overal de regie over houden

‘De behandeling was confronterend en zwaar, ik twijfelde vaak of dit me daadwerkelijk zou helpen van mijn dwanggedachten en dwangmatig handelen af te komen. Alle plezier in het uitgaan met vrienden was verdwenen. Langzaam maar zeker merkte ik dat ik minder de neiging had overal de regie over te willen houden en spreek ik intussen vaker af met vrienden om samen wat leuks te ondernemen. De dwangmatige gedachten en handelingen begonnen tijdens de behandeling telkens meer op de achtergrond te raken. Wel vind ik het spannend of ik dit vol ga houden als ik in mijn leven weer wordt geconfronteerd met nare gebeurtenissen.’ Sam, 16 jaar

De dwangmatige gedachten en handelingen begonnen tijdens de behandeling telkens meer op de achtergrond te raken.

– Sam (16) uit Bussum